Quyết định tấn công Iran của Tổng thống Mỹ Donald Trump khiến Trung Đông tiếp tục bất ổn, khi mọi sự chú ý hiện đổ dồn vào động thái tiếp theo của Iran và đây được cho là canh bạc lớn với ông chủ Nhà Trắng.
Với quyết định chưa từng có là ném bom các địa điểm hạt nhân của Iran vào sáng 22.6, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã chính thức can thiệp quân sự vào một cuộc chiến ở nước ngoài chỉ ít tháng sau khi bước vào nhiệm kỳ lãnh đạo thứ hai của mình.
Giới quan sát cho rằng cuộc tấn công của Mỹ đánh dấu canh bạc chính sách đối ngoại lớn nhất của Tổng thống Trump cho đến nay và báo hiệu một nhiệm kỳ đầy biến số khó lường.
Quyết định của Tổng thống Trump đã được dự báo và theo dõi sát sao từ nhiều ngày nhưng khi thực sự diễn ra cũng ngay lập tức vấp phải nhiều chiều phản ứng: có ủng hộ và có lên án.
Tổng thống Trump tại Phòng Tình huống ngày 21.6.2025 - Ảnh: reuters
Những lựa chọn khó, nhưng đều nguy hiểm
"Những diễn biến sáng nay thật vô lý và sẽ để lại hậu quả lâu dài", Ngoại trưởng Iran Abbas Araqchi nói, đồng thời tuyên bố Iran có mọi lựa chọn để bảo vệ chủ quyền, lợi ích và người dân của mình. Diễn biến mới đặt ra bài toán khó về lựa chọn cho Iran. Iran có thể đàm phán để tìm kiếm một lối thoát ngoại giao dù vị thế đã thấp đi đáng kể; hoặc quyết liệt phản công.
Nếu trả đũa, Iran được cho là có thể đóng eo biển Hormuz, tuyến đường vận chuyển dầu quan trọng hàng đầu thế giới, điều này có thể sẽ làm tăng giá năng lượng, kéo theo sự ảnh hưởng đến toàn bộ nền kinh tế thế giới. Iran cũng có thể tấn công các căn cứ quân sự và đồng minh của Mỹ ở Trung Đông; tăng cường loạt tên lửa vào Israel và kích hoạt các nhóm thân hữu chống lại lợi ích của Mỹ và Israel trên toàn thế giới.
Trong tuyên bố tại Nhà Trắng về cuộc tấn công sáng 22.6, Tổng thống Trump đe dọa rằng Iran giờ đây phải "tạo dựng hòa bình" nếu không sẽ bị tấn công lớn hơn nhiều trong tương lai.
Thực tế, ngay sau các cuộc tấn công của Mỹ, Iran tỏ ra không mấy mặn mà với các nhượng bộ. Iran đã nhanh chóng giáng cơn thịnh nộ bằng loạt tên lửa phóng vào Israel, ít giờ sau khi Mỹ tấn công. Nhóm Houthi ở Yemen cũng đã lên tiếng đe dọa khôi phục các cuộc tấn công vào mục tiêu Mỹ và Israel, bao gồm tàu thuyền đi qua Biển Đỏ.
Ông Eric Lob, phó giáo sư tại Khoa Chính trị và Quan hệ Quốc tế (Đại học Quốc tế Florida, Mỹ), đánh giá động thái tiếp theo của Iran vẫn là một câu hỏi mở.
Nhưng những động thái như vậy có thể leo thang thành một cuộc xung đột rộng lớn hơn, kéo dài hơn. Điều này gợi lại những gì đã xảy ra với Mỹ khi tiến hành cuộc chiến ở Iraq và Afghanistan, mà chính ông Trump đã chế giễu là "ngu ngốc" và cam kết sẽ không bao giờ bị lôi kéo vào.
Ông Aaron David Miller, người từng là nhà đàm phán cho các chính quyền Dân chủ và Cộng hòa Mỹ ở Trung Đông, đánh giá phía Iran đã suy yếu về năng lực quân sự nhưng Tehran có đủ mọi hình thức khác để phản ứng. Do đó, cuộc chiến không dễ kết thúc nhanh chóng.
Có khi lại tác động ngược?
Tổng thống Trump đã ca ngợi "thành công lớn" của các cuộc tấn công, bao gồm việc sử dụng bom phá boongke khổng lồ, phá hủy triệt để cơ sở hạt nhân chính của Iran ở Fordow. Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng mặc dù chương trình hạt nhân của Iran có thể đã bị trì hoãn trong nhiều năm, nhưng mối đe dọa có thể vẫn chưa kết thúc.
Iran lâu nay phủ nhận việc phát triển vũ khí hạt nhân, nói rằng chương trình của họ chỉ nhằm mục đích dân sự. Giờ đây, các chuyên gia lo ngại sự can dự của Mỹ sẽ thúc đẩy Iran làm điều ngược lại.
"Về lâu dài, hành động quân sự có thể sẽ thúc đẩy Iran xác định vũ khí hạt nhân là cần thiết để răn đe và Washington không quan tâm đến ngoại giao", Hiệp hội Kiểm soát Vũ khí, một tổ chức phi đảng phái có trụ sở tại Mỹ ủng hộ luật kiểm soát vũ khí, nhận định trong một tuyên bố. "Các cuộc tấn công quân sự không thể phá hủy kiến thức hạt nhân sâu rộng của Iran. Các cuộc tấn công sẽ làm chậm chương trình của Iran, nhưng phải trả giá bằng việc củng cố quyết tâm của Tehran trong việc tái thiết các hoạt động hạt nhân nhạy cảm của mình", nhóm này cho hay.
Tổ chức Năng lượng Nguyên tử Iran cho biết họ sẽ không cho phép dừng phát triển "ngành công nghiệp quốc gia" của mình và một nhà bình luận truyền hình nhà nước Iran cho biết mọi công dân hoặc quân nhân Mỹ trong khu vực hiện sẽ là mục tiêu hợp pháp.
Nhiều rủi ro khác
Một số nhà phân tích cho rằng Tổng thống Trump cũng có thể bị lôi kéo vào việc tìm kiếm "thay đổi chế độ" nếu Tehran thực hiện các hành động trả đũa lớn hoặc có động thái chế tạo vũ khí hạt nhân. Đổi lại, điều đó sẽ mang lại thêm nhiều rủi ro, theo Reuters.
Bà Laura Blumenfeld, một nhà phân tích về Trung Đông tại Trường Nghiên cứu Quốc tế Nâng cao Johns Hopkins ở Washington cảnh báo hậu quả lớn nếu Mỹ tìm cách thay đổi chế độ ở Iran.
Ông Jonathan Panikoff, cựu quan chức tình báo cấp cao Mỹ tại Trung Đông, nhận định giới lãnh đạo Iran sẽ nhanh chóng tham gia vào "các cuộc tấn công bất đối xứng" nếu họ cảm thấy sự tồn tại của mình bị đe dọa.
Đồng thời, ông Trump đã phải đối mặt với sự phản đối mạnh mẽ từ các đảng viên Dân chủ trong quốc hội vốn phản đối quyết định tấn công mà không thông qua quốc hội. Hiện một số nghị sĩ Dân chủ đã chỉ trích ông, thậm chí đòi luận tội tổng thống.
Nguồn: Tuyết Lan/thanhnien.vn
