Ngày 31/5, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho biết virus gây bệnh đậu mùa khỉ đã lan ra 30 quốc gia trên thế giới (ngoài khu vực Tây và Trung Phi) với hơn 550 ca mắc. WHO đang tiến hành điều tra dịch tễ, song sự xuất hiện của bệnh đậu mùa khỉ tại nhiều nước cùng một thời điểm cho thấy căn bệnh này có thể đã lây lan trong một khoảng thời gian mà không được phát hiện.
Tổng quan về bệnh đậu mùa khỉ
Virus đậu mùa khỉ là loại virus gây bệnh với các triệu chứng tương tự như bệnh đậu mùa nhưng ít nghiêm trọng hơn.
Đậu mùa khỉ là căn bệnh được lây từ động vật sang người. Các trường hợp mắc bệnh thường xảy ra gần các rừng mưa nhiệt đới, nơi các loài động vật có thể mang rivus sống.
Bệnh cũng có thể lây truyền giữa người với người thông qua tiếp xúc với dịch cơ thể, tổn thương trên da hoặc các bề mặt niêm mạc bên trong như miệng hay họng, tiếp xúc với các giọt bắn và các đồ vật dính virus.
Bệnh đậu mùa khỉ lần đầu tiên được phát hiện ở người vào năm 1970 tại châu Phi. Trong nhiều thập niên, chỉ có một số trường hợp được báo cáo lẻ tẻ. Sau đó, vào năm 2017, đã có một sự gia tăng đột biến với hơn 2.800 ca nghi mắc được ghi nhận ở 5 quốc gia. Hiện bệnh đậu mùa khỉ được coi là bệnh đặc hữu ở khu vực Tây và Trung Phi.
Một số trường hợp bệnh đậu mùa khỉ gần đây liên quan đến những bệnh nhân nam có quan hệ tình dục đồng giới. Tuy nhiên, theo các chuyên gia y tế, đây không phải là căn bệnh lây qua đường tình dục mà có thể lây lan qua tiếp xúc trực tiếp trong lúc quan hệ tình dục.
Phát ban do đậu mùa khỉ (Nguồn ảnh: WHO)
Triệu chứng của bệnh đậu mùa khỉ
Các triệu chứng điển hình của bệnh đậu mùa khỉ bao gồm nhức đầu, phát ban, đau cơ, ớn lạnh, sưng hạch bạch huyết, mệt mỏi. Thời gian ủ bệnh từ 5 – 21 ngày. Bệnh thường khỏi trong vòng 2 – 4 tuần.
Những trường hợp bị nặng thường rơi vào những người bị suy giảm miễn dịch và trẻ nhỏ. Gần đây, tỉ lệ tử vong của bệnh đậu mùa khỉ là 3% – 6%.
Bản đồ các nước có ca bệnh đậu mùa khỉ (https://monkeypox.healthmap.org)
Điều trị và phòng ngừa bệnh đậu mùa khỉ
Việc điều trị cho bệnh nhân đậu mùa khỉ tùy thuộc vào triệu chứng. Hiện có nhiều hợp chất khác nhau có thể có hiệu quả trong việc chống lại lây nhiễm virus đậu mùa khỉ đang được phát triển và thử nghiệm.
Việc ngăn chặn và kiểm soát đậu mùa khỉ phụ thuộc vào việc nâng cao nhận thức trong cộng đồng và đào tạo nhân viên y tế cách ngăn ngừa lây nhiễm.
Hầu hết các ca nhiễm đậu mùa khỉ ở người là do lây truyền từ động vật sang. Do vậy, cần tránh tiếp xúc với động vật mắc bệnh hoặc chết. Tất cả thực phẩm chứa thịt động vật cần phải được nấu chín trước khi ăn.
Tránh tiếp xúc gần với người nhiễm bệnh. Nên đeo găng tay và đồ bảo hộ trong lúc chăm người bệnh, dù là ở cơ sở y tế hay ở nhà.
Việc tiêm chủng bằng vaccine đậu mùa dựa trên virus thế hệ đầu tiên cho thấy có hiệu quả 85% trong việc ngăn ngừa bệnh đậu mùa trước đây. Với tác dụng bảo vệ chéo thì những người lúc nhỏ đã được tiêm vaccine đậu mùa giờ vẫn có một ít khả năng được bảo vệ chống lại đậu mùa khỉ.
Đánh giá về dịch đậu mùa khỉ
Tiến sỹ Rosamund Lewis, chuyên gia phụ trách các bệnh đậu mùa trong chương trình khẩn cấp của WHO, nhận định bệnh đậu mùa khỉ đang cùng một lúc bùng phát ở nhiều nơi, trong thời gian tương đối ngắn. Chỉ trong vài ngày và vài tuần, số ca mắc đã tăng vọt lên hơn 500 ca và đây là điều chưa từng được ghi nhận. Tiến sĩ Lewis cho biết ở thời điểm hiện tại, WHO không tin rằng đợt bùng phát bệnh đậu mùa khỉ bên ngoài châu Phi sẽ dẫn đến một đại dịch. WHO đang xem xét liệu xu hướng bùng phát bệnh đậu mùa khỉ có được coi là tình trạng y tế công cộng khẩn cấp gây quan ngại quốc tế như với COVID-19 hay Ebola hay không, qua đó giúp đẩy nhanh quá trình nghiên cứu và tài trợ để ngăn chặn bệnh dịch.
Tiến sĩ Lewis cũng cho rằng thế giới đã có "công cụ" để ngăn chặn dịch đậu mùa khỉ bùng phát. Theo đó, WHO đã đưa ra hướng dẫn về việc thực hiện vệ sinh sạch sẽ và quan hệ tình dục an toàn. Những người được cho rằng đã nhiễm virus cần phải được cách ly cho đến khi các tổn thương đã đóng vảy và bong ra, trong khi những người tiếp xúc với các ca nhiễm cần theo dõi các triệu chứng trong 21 ngày. Trong khoảng thời gian này, họ không nên hiến máu, mô, tế bào, nội tạng, tinh dịch hoặc sữa mẹ.
Ông Hans Kluge, Giám đốc của WHO tại khu vực châu Âu, đưa ra các bước cần thiết để nhanh chóng điều tra và kiểm soát tình hình. Ông kêu gọi các nước "tăng cường phối hợp và có các cơ chế chia sẻ thông tin, gia tăng giám sát và liên lạc cộng đồng để ngăn chặn thông tin sai lệch phát tán trên mạng hay các nguồn khác, dẫn đến các kết quả tiêu cực đối với sức khỏe cộng đồng". Ông Kluge cho biết: “Mục tiêu của WHO là kiềm chế đợt bùng phát hiện nay bằng cách ngăn chặn lây bệnh từ người sang người ở mức tối đa có thể”. Ông kêu gọi các nỗ lực nâng cao nhận thức về bệnh đậu mùa khỉ và chia sẻ thông tin về cách thức giảm nguy cơ phơi nhiễm. Tuy nhiên, ông cũng nêu rõ các biện pháp được áp dụng để phòng chống dịch COVID-19 là không cần thiết đối với bệnh đậu mùa khỉ ở châu Âu, bởi cách lây lan virus không như nhau./.
Nguồn: Hoàng Yến/kenhcongdong.com
